Front Narodowy we Francji a sprawa polska
Front Narodowy (Front national, FN) jest partią lokującą się mocno po prawej stronie francuskiej sceny politycznej. Od momentu powstania miał charakter nacjonalistyczny, antyeuropejski i ksenofobiczny. W retoryce programowej FN dominował populizm, przywiązanie do tradycji narodowych, niechęć do cudzoziemców i wybiórczy szacunek do kombatantów. Organizacyjnie jest to typowa partia „wodzowska”.
Przez wiele lat FN był partią niszową, zaliczaną do francuskiego folkloru politycznego. Osoby obserwujące w miarę uważnie scenę polityczną we Francji wiedzą, że we francuskim społeczeństwie od dawna ścierały się dwie główne wizje polityczne:
lewicowa, nawiązująca do tradycji Rewolucji Francuskiej (wolność, równość, braterstwo), którą uosabiały Partia Socjalistyczna (Parti Socialiste,PS) i Francuska Partia Komunistyczna (Parti communiste français,FPK). Aktualnie u władzy są socjaliści. Komuniści zostali zmarginalizowani, chociaż w przeszłości wchodzili nawet w skład rządu;
prawicowa, której XX-wieczną emanacją był gen. Charles de Gaulle i partie gaullistowskie. Aktualnie są to Republikanie (Les Républicains, LR), główni kandydaci do przejęcia władzy po socjalistach. LR również nawiązuje do idei Rewolucji Francuskiej, łącznie z kategoryczną zasadą rozdziału Kościoła od państwa.
Bazą dla funkcjonowania obecnego systemu politycznego Francji jest Konstytucja V Republiki skrojona na wymiar wielkiego polityka i wizjonera, jakim był gen. de Gaulle. Różni się ona od innych europejskich konstytucji głównie tym, że daje bardzo szerokie uprawnienia prezydentowi, który m.in. wg swojego uznania mianuje i odwołuje premiera, przewodzi Radzie Ministrów, wydaje dekrety oraz odpowiada realnie za politykę zagraniczną i obronną państwa (szefowie obu resortów to tzw. ministrowie prezydenccy). Krytykowana przez lewicę Konstytucja została przez nich chętnie zaakceptowana w momencie, gdy sami doszli do władzy (prezydent François Mitterand). Co więcej, sprawdziła się w okresie pierwszej „kohabitacji”, gdy prezydentem był socjalista, a większość parlamentarną mieli gauliści. Dominującą rolę prezydenta osłabił nieco gaulista Jacques Chirac, skracając prezydencką kadencję z 7 do 5 lat. Nadal jednak – jak mówią Francuzi – prezydent jest kimś w rodzaju króla.
flickr.com by Mathias Destal, CC BY 2.0
W tym momencie możemy przejść do analizy sytuacji Frontu Narodowego i faktu, że jego przewodnicząca Marine Le Pen ma obecnie najwyższe notowania przed kwietniowymi wyborami prezydenckimi we Francji. Front Narodowy założył w 1972 r. Jean-Marie Le Pen, kombatant wojen kolonialnych Francji w Indochinach i w Algierii. Stosunkowo szybko wywalczył sobie miejsce na francuskiej scenie politycznej. Stało się tak dzięki dwóm czynnikom:
1. dość licznym środowiskom skrajnej prawicy – nie zapominajmy, że Francja, to także kolonializm oraz skrzętnie przez Francuzów unikany temat współpracy z Hitlerem w okresie Vichy i gen. Petaina;
2. osobistym zdolnościom – Le Pen był „zwierzęciem politycznym”, człowiekiem medialnym, demagogiem, który stosunkowo łatwo docierał ze swoimi hasłami do wielu Francuzów. Jego bronią – jako skrajnego polityka – była prowokacja. Populistyczne tezy przywódcy FN w zasadzie nie trafiały do wyrobionego politycznie wyborcy francuskiego, bazującego na 200-letniej tradycji demokracji, tolerancji i laickości. Jednak to nie do niego były kierowane. Le Pen wykorzystywał rzadkie przypadki, gdy był zapraszany przez francuskie telewizje, do prowadzenia ostrych, politycznych debat, tak, aby zostały one na długo w pamięci widzów. Chętnie posługiwał się wówczas retoryką antysemicką. Po publicznych stwierdzeniach, że Holokaust był „detalem II wojny światowej”, czy też posłużeniu się kalamburem Durafour (przeciwnik polityczny Le Pena) – crematoire (w wolnym skojarzeniu – piec… krematoryjny), bywał pozywany do sądów, a jego nazwisko nie schodziło z pierwszych stron gazet. Stawał się dzięki temu coraz bardziej rozpoznawalny, bez wydawania ogromnych pieniędzy na promocję siebie i swojej partii.
W styczniu 2011 r. kierownictwo Frontu Narodowego przejęła jego córka Marine. „Ucywilizowała” nieco wizerunek partii rezygnując z retoryki antysemickiej. Od tego momentu notowania FN stale rosły: w 2014 r. partia wygrała wybory europejskie, w 2015 r. uzyskała w pierwszej turze największą ilość głosów w wyborach regionalnych. Z kolei sama przywódczyni w 2012 roku odniosła swój pierwszy sukces, zdobywając jako kandydat w wyborach prezydenckich prawie 18% głosów i zajmując 3 miejsce wśród 10 kandydatów.
flickr.com by Blandine Le Cain, CC BY 2.0
Przyczyn takiej sytuacji jest kilka. Po pierwsze, zmęczenie elektoratu rządami dotychczasowych partii – czy to lewicowych, czy prawicowych. Po drugie, problemy gospodarcze Francji. Po trzecie, narastający problem imigracyjny, łączony z narastającym lawinowo zagrożeniem terroryzmem. Aktualnie Marine Le Pen prowadzi w sondażach przed wyborami prezydenckimi. Na pewno przejdzie do II tury. Czy zostanie prezydentem Francji – trudno powiedzieć. Ma naprawdę duże szanse, gdyż jej kontrkandydaci na scenie politycznej co i raz się kompromitują wzmacniając jej pozycję. Jedno jest pewne. Wygrana Marine Le Pen oznaczałaby fundamentalny zwrot na francuskiej scenie politycznej. Byłby to też duży wstrząs dla Europy. Wystarczy wspomnieć, że jej wyborcze hasła, to m.in. wystąpienie Francji z NATO, referendum w sprawie wystąpienia z UE, opuszczenie strefy Schengen, powrót do waluty narodowej. Popularność FN i jej przywódczyni zmusza inne partie na francuskiej scenie politycznej do operowania podobnymi, skrajnie populistycznymi hasłami. Doskonałym przykładem były pomysły prezydenta Nicolasa Sarkozego aby przymusowo deportować obywateli Rumunii romskiej narodowości, co doprowadziło do kryzysu dyplomatycznego na linii Paryż – Bukareszt.
Sprawa polska
Casus FN wpisuje się w coraz silniejsze w Europie nastroje antyimigranckie, nacjonalistyczne i eurosceptyczne. Jako pierwsza „chorobę” tę przechodziła Austria, później Węgry Viktora Orbána. Dzisiaj przypomina to już epidemię, którą Brexit tylko pogorszył.
Gdzie jest w tej sytuacji Polska Jarosława Kaczyńskiego i Witolda Waszczykowskiego? Wydaje się, że w pozycji ostrego szpagatu. Ideologicznie PiS jest blisko FN – nacjonalizm, eurosceptycyzm, „nie” dla imigrantów. Do tego dochodzi wiodąca rola Kościoła i raczej lewicowy program gospodarczy. Praktycznie, zamiast umacniania europejskiej solidarności, budujemy mityczne Międzymorze, kochamy się z Orbanem (Lengyel, magyar – két jó barát), krytykujemy Niemcy, skonfliktowaliśmy się z Francją (to my „uczyliśmy Francuzów jeść widelcami”, o helikopterach Caracal nie wspomnę). Bierzemy pieniądze z Unii Europejskiej wieszając na niej psy.
Jesteśmy za umocnieniem NATO zawierzając się Trumpowi, który deklaruje prawie samoizolację USA w stylu lat 30. oraz nieufność do Europy i członków Sojuszu, ale za to zrozumienie dla interesów Rosji. A co będzie, jeżeli jedyne dwa europejskie mocarstwa atomowe i stali członkowie Rady Bezpieczeństwa ONZ, czyli Wielka Brytania i Francja wypiszą się ze zjednoczonej Europy?
Rozmontowujemy armię, pieniądze przeznaczając na obronę terytorialną (pospolite ruszenie przestało się sprawdzać w czasach króla Jagiełły). Społeczeństwo polskie zostało podzielone głęboko i na długo. Co ciekawe, Le Pen unikał tego typu działań i retoryki w stosunku do swoich współobywateli wierząc w swoją siłę przekonywania, a także w siłę francuskiej demokracji. Nasi rodzimi „patrioci” w niczym nie przypominają Le Pena, ani jego córki (nie ta klasa). Śledząc na podstawie deklaracji i poczynań MSZ priorytety polskiej dyplomacji trudno dopatrzyć się jakiejś głębokiej spójności. Do polityki zagranicznej weszła katastrofa smoleńska i film o rzezi wołyńskiej. Kto to zrozumie we Francji, kogo to tam obchodzi?
Nasza polityka opiera się na „żołnierzach wyklętych” i totalitarnym reżimie PRL. Zapominamy, że w czasach zimnej wojny „reżim PRL” był uznawany przez wszystkich członków ONZ, z USA na czele. Tragicznym losem wybranych „żołnierzy wyklętych” interesowały się czasem obce służby specjalne przygotowując się do III wojny światowej, której Polska na pewno by nie przetrwała. To „reżim PRL” wywalczył uznanie polskiej granicy na Odrze i Nysie. Kwestionując totalnie spuściznę PRL-u i dorobek ludzi, którzy wówczas żyli i pracowali, PiS doprowadza 50 lat powojennej historii Polski do absurdu. Najbardziej przeraża fakt, że świadomie, cynicznie i w celu partykularnych interesów. Budowanie fikcyjnej rzeczywistości historycznej jawi się kalką działań polskich komunistów z lat 50. XX wieku.
Jeżeli obecna „patriotyczna” filozofia będzie kontynuowana, to Polska pozostanie osamotniona i wewnętrznie skłócona jak w 1939 r. A kontrolowane przez władzę media będą zaklinać rzeczywistość opisując naszych brytyjskich i francuskich sojuszników, którzy idą nam na pomoc. Przepraszam, jeśli kogoś w tym momencie obrażę, ale jedynym optymistycznym akcentem na przyszłość pozostanie fakt mianowania Jezusa Chrystusa królem Polski. Koronacja jego matki na królową naszej ojczyzny nie uchroniła nas niestety przed żadnymi nieszczęściami, w tym przed nocą zaborów, nieszczęściami kolejnych powstań, czy katastrofą II wojny światowej.
Przedstawiciele rodu Le Pen, tak ojciec, jak i córka, zdecydowanie trzeźwiej patrzą na przyszłość Francji. FN nie deklaruje rezygnacji z francuskiej broni atomowej, czy stałego członkostwa Francji w Radzie Bezpieczeństwa ONZ. Kwestia wyjścia z NATO niewiele zmienia sytuację bezpieczeństwa Francji, a może nawet ją polepsza – Paryż nie będzie umierał za Estonię, czy Polskę, natomiast zejdzie z celownika rosyjskich rakiet i polepszy tradycyjnie dobre stosunki z Moskwą. Jeśli chodzi o referendum w sprawie wyjścia z UE, to jestem przekonany, że Francuzi powiedzą „nie”. Gdyby jednak stało się inaczej, to wpływ tego faktu na relacje z USA, Chinami, Rosją, czy Wielką Brytanią będzie znikomy. Francja ma ponadto tzw. terytoria zamorskie, od Polinezji Francuskiej i Nowej Kaledonii, po Gujanę, Martynikę, czy Gwadelupę. Ma także potężną strefę wpływów polityczno-gospodarczych w byłych koloniach (Afryka Zachodnia). Front Narodowy nie ma zamiaru osłabiać Francji. A jakie zamiary ma wobec Polski PiS?
Roman R. Rost
emerytowany oficer Agencji Wywiadu